Η λέξη Ukiyo-e κυριολεκτικά σημαίνει “εικόνες του επιπλέοντος κόσμου”. Ο “επιπλέων κόσμος”(floating world) αναφερόταν στις συνοικίες με τα νόμιμα πορνεία και τα θέατρα στις μεγάλες πόλεις της Ιαπωνίας κατά την περίοδο Έντο1, κατοικημένες από πόρνες και ηθοποιούς Καμπούκι (το Καμπούκι είναι μια παραδοσιακή ιαπωνική μορφή θεάτρου). Παρά το χαμηλό τους καθεστώς στην αυστηρή κοινωνική ιεραρχία της εποχής, οι ηθοποιοί και οι εταίρες έγιναν είδωλα της εποχής τους, και οι μόδες τους εξαπλώθηκαν στο ευρύ κοινό μέσω φθηνών ξυλογραφιών.
Το στυλ ukiyo-e αναπτύχθηκε το 1765 και παρέμεινε δημοφιλές μέχρι και τις τελευταίες δεκαετίες της περιόδου Meiji (1868 – 1912). Ενώ μόνο οι πλούσιοι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά πίνακες ζωγραφικής από τους καλλιτέχνες της εποχής, οι εκτυπώσεις ukiyo-e απολάμβαναν ένα ευρύ κοινό, επειδή μπορούσαν να παραχθούν αρκετά φθηνά και σε μεγάλους αριθμούς.
Τα θέματα του συγκεκριμένου στυλ κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα, συμπεριλαμβανομένων των “κυριών” και των ηθοποιών, των τοπίων, των ηρωικών και λαϊκών ιστοριών αλλά και της ερωτικής τέχνης. Μεγάλοι δάσκαλοι του είδους, ήταν οι Suzuki Harunobu (1725 – 70), Utagawa Hiroshige (1797 – 1858), Katsushika Hokusai(1760 – 1849) και Utagawa Kunisada(1786 – 1864).
Η πιο εμβληματική από όλες τις εκτυπώσεις ukiyo-e είναι πιθανώς το Great Wave off the Coast of Kanagawa. Hokusai. Η εκτύπωση, μέρος της σειράς Thirty-Six Views of Mount Fuji, απεικονίζει ένα τεράστιο κυρτό κύμα στο προσκήνιο που απειλεί να καταβροχθίσει τα δύο σκάφη από κάτω, ενώ το όρος Fuji κάθεται γαλήνια στο βάθος, σαν να πλαισιώνεται από το κύμα.
Η διαδικασία παραγωγής
Οι πρώτες εκτυπώσεις ξυλογραφίας ήταν απλές ασπρόμαυρες εκτυπώσεις που δημιουργήθηκαν από ένα μόνο ξύλινο μπλοκ. Μερικές φορές χρωματίζονταν με το χέρι, αλλά αυτή η διαδικασία ήταν δαπανηρή. Στη δεκαετία του 1740, χρησιμοποιούνταν πρόσθετα ξύλινα μπλοκ για την εκτύπωση των χρωμάτων ροζ και πράσινο μέχρι και το 1765 όπου και τελειοποιήθηκε η τεχνική της χρήσης πολλαπλών έγχρωμων ξύλινων μπλοκ. Οι λαμπρές έγχρωμες εκτυπώσεις που προέκυψαν ήταν γνωστές ως nishiki-e ή “εικόνες μπροκάρ”.
Η ομάδα που συμμετείχε στην παραγωγή των ukiyo-e ήταν γνωστή ως η ‘ukiyo-e quartet’. Αποτελούνταν από τον εκδότη (ο οποίος συνήθως είχε τον γενικό έλεγχο της διαδικασίας), τον σχεδιαστή/καλλιτέχνη, τον χαράκτη και τον τυπογράφο.
Ο καλλιτέχνης θα σχεδίαζε το σχέδιο σε χαρτί. Μόλις ολοκληρώνονταν, δημιουργούνταν ένα ακριβές αντίγραφο και τοποθετούνταν ανάποδα σε ένα ξύλινο μπλοκ κερασιάς. Το ξύλο κερασιάς ευνοούνταν λόγω του λεπτού, ομοιόμορφου κόκκου και της σταθερής πυκνότητάς του. Ο χαράκτης έσκαβε στη συνέχεια απευθείας μέσα στο αντίγραφο για να δημιουργήσει αυτό που είναι γνωστό ως “key-block”.
Ο εκτυπωτής χρησιμοποιούσε το key-block για να παράγει έναν αριθμό ασπρόμαυρων εκτυπώσεων, από τις οποίες θα μπορούσαν να γίνουν περαιτέρω blocks για κάθε χρώμα που χρειαζόταν στην τελική εκτύπωση. Αυτές οι εκτυπώσεις, γνωστές ως “δοκιμασίες κεντρικού μπλοκ”, περιέχουν σήματα ευθυγράμμισης: μικρά ορθογώνια έξω από την περιοχή της εικόνας. Όταν χαράζονταν τα χρωματιστά μπλοκ, αυτά τα σήματα χρησιμοποιούνταν για να δημιουργήσουν στοπ ώστε ο εκτυπωτής να μπορεί να ευθυγραμμίσει τα ξεχωριστά χρώματα με ακρίβεια. Αφού ολοκληρώνονταν τα χρωματιστά μπλοκ, ο εκτυπωτής τα χρησιμοποιούσε για να δημιουργήσει την τελική εκτύπωση. Η διαδικασία αυτή ήταν πολύπλοκη και απαιτούσε μεγάλη δεξιοτεχνία, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μια εκτύπωση υψηλής ποιότητας με έντονα χρώματα και λεπτομέρειες.
πηγή : https://www.vam.ac.uk/articles/japanese-woodblock-prints-ukiyo-e
