Η θεωρία της ροής και της ευτυχίας – luna

Από τη πρώτη στιγμή που διάβασα σχετικά με τη θεωρία της ροής, ένιωσα μια οικειότητα με τα στοιχεία τα οποία περιέγραφε, δίχως να γνωρίζω πολλές λεπτομέρειες για αυτή. Μου ήρθε με μιας στο μυαλό η αίσθηση που με κατακλύζει όταν κάνω κάτι δημιουργικό. Σε αυτές τις στιγμές χάνομαι, ξεχνάω και θυμάμαι, ο χρόνος παίρνει μια διαφορετική μορφή από τη συνηθισμένη, περνάει γρήγορα αλλά και αργά, οι στιγμές τεντώνονται και γεμίζουν με έναν αναπάντεχο τρόπο. Το μυαλό σιωπά και το ένστικτό κυριαρχεί. Όλα κινούνται αρμονικά σε μια σαγηνευτική ροή που με καθοδηγεί, γίνομαι ένα με το εδώ και τώρα.

Κύριος εμπνευστής της θεωρίας της ροής ήταν ο Mihaly Csikszentmihalyi. Ουγγρικής καταγωγής ψυχολόγος και συνιδρυτής της θετικής ψυχολογίας μαζί με τον Martin Seligman. Αφιέρωση τη ζωή του στην απάντηση ενός απλού αλλά και περίπλοκου ερωτήματος, «Τι απαρτίζει μια ευτυχισμένη ζωή;»

Ο Csikszentmihalyi άρχισε να ενδιαφέρεται για τη έννοια που αργότερα ονομάστηκε, ροή, τα τελευταία χρόνια της φοίτησης του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο το 1960. Παρακολουθώντας καλλιτέχνες να ζωγραφίζουν στο στούντιο τους. Γοητεύτηκε από την ικανότητα τους να ξεχνούν τα πάντα κατά τη διάρκεια της δουλείας τους, την μοναδική συγκέντρωση τους, αλλά και την επιμονή τους να συνεχίσουν να ζωγραφίζουν παρά την κούραση τους. Αυτό που του έκανε ακόμη περισσότερη εντύπωση ήταν ότι αφού τελείωναν ένα έργο τέχνης, αντί να το χαρούν, το άφηναν στην άκρη και άρχιζαν ένα νέο. Κατάλαβε ότι δεν τους ενδιέφερε ο τελειωμένος πίνακας καθαυτός, αλλά η εμπειρία της πλήρης βύθισης και απορρόφησης στην δημιουργική πράξη.

Στα επόμενα χρόνια ο Mihaly Csikszentmihalyi συνέχισε την έρευνα του, μελετώντας πώς κάποιος μπορούσε να φτάσει στη κατάσταση της ροής. Γρήγορα ανακάλυψε ότι αυτή η ποιότητα όπου ονόμασε «flow» αφορούσε όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητος επαγγέλματος. Όλοι περιέγραφαν με τον ίδιο τρόπο την συνθήκη αυτής της βέλτιστης εμπειρίας, ήταν σαν ένα ποτάμι που τους παρασύρει στην ροή του και ανέφεραν την ευχαρίστηση και την ολοκλήρωση που ένιωθαν κατά την εμπλοκή τους στην εκάστοτε δραστηριότητα. Έτσι, προέκυψε και το όνομα «ροή».

Σε μια συνέντευξη του, όταν ρωτήθηκε τι εννοεί με τον όρο αυτό, απάντησε ότι ροή είναι το να βρίσκεται κανείς ολοκληρωτικά απορροφημένος σε μια δραστηριότητα, δίχως κάποιο άλλο κίνητρο ή στόχο πέρα από το να βρίσκεται στη διαδικασία της πράξης αυτής. Όταν αυτό συμβαίνει, το εγώ εξαφανίζεται. Ο χρόνος κυλάει ασυνήθιστα γρήγορα. Κάθε ενέργεια, κίνηση και σκέψη διαδέχεται αναπόφευκτα τη προηγούμενη, σαν να ένα κομμάτι τζαζ. Όλη η ύπαρξη συμμετέχει αρμονικά και όλες οι ικανότητες αξιοποιούνται στο έπακρο.

Η ευτυχία ως ποιότητα και αίσθηση, είναι μια πολύ αφηρημένη έννοια. Όταν μιλάμε για αυτή, πολλές φορές δεν είμαστε σίγουροι τι είναι ή πως μπορεί να επιτευχθεί. Πολλά συναισθήματα, σκέψεις, αμφιβολίες, ενοχές μπαίνουν στη μέση και διαστρεβλώνουν την εσωτερική μας πυξίδα αλλά και διαίσθηση. 

Κατά τον Csikszentmihalyi, η ευτυχία είναι μια εσωτερική κατάσταση του είναι και όχι κάτι που καθορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες. Δεν είναι άκαμπτη και αδιάλλακτη. Αντιθέτως η υλοποίηση της ευτυχίας χρειάζεται αφοσίωση και προσπάθεια.

Θεώρησε ότι πέρα από τα «καθορισμένα» επίπεδα ευτυχίας του κάθε ανθρώπου, υπάρχει ο χώρος όπου ο καθένας έχει την ικανότητα να ασκήσει έλεγχο ώστε να τη επιτύχει. Η ευτυχία δεν είναι κάτι προκαθορισμένο αλλά μπορεί να βελτιωθεί και να εξελιχθεί όσο μαθαίνουμε να βρισκόμαστε στη κατάσταση της ροής. Μέσω της ροής μπορούμε να ασκήσουμε έλεγχο στο περιεχόμενο της συνείδησης μας, πάρα να αφηνόμαστε και να παρασυρόμαστε παθητικά από εξωτερικούς παράγοντες.

Όπως έγραψε και ο Στωικός φιλόσοφος Marcus Aurelius, «Αν πονάς από εξωτερικούς παράγοντες, δεν είναι αυτοί όπου σε ταράζουν, αλλά η δική σου κρίση ως προς αυτούς. Και έχεις την δυνατότητα να εξαλείψεις αυτή τη δύναμη που αφήνεις να ασκούν πάνω σου αυτή τη στιγμή»

Οι καλύτερες στιγμές στη ζωή, συνήθως προκύπτουν όταν το μυαλό και το σώμα φτάνουν τα όρια τους σε μια εκούσια προσπάθεια να καταφέρουν κάτι δύσκολο αλλά που αξίζει τον κόπο αυτό. Η βέλτιστη αυτή εμπειρία επομένως, η ροή, η ευτυχία, είναι κάτι το οποίο μπορούμε να «δημιουργήσουμε»

Scroll to Top