«Ήμουν εγώ, ο Άλεξ, και τα τρία μου ρεμάλια, δηλαδή ο Πιτ, ο Τζόρτζι και ο Ντιμ, και καθόμασταν στο γαλακτοπωλείο της Κόροβα προσπαθώντας να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε το βράδυ. Το γαλακτοπωλείο της Κόροβας πουλούσε γάλα-πλάς, γάλα συν vellocet ή synthemesc ή drencrom, το οποίο ήταν αυτό που πίναμε. Αυτό θα σε ακόνιζε και θα σε έκανε έτοιμο για λίγη από την παλιά υπερβία»
Έτσι ξεκινάει το κινηματογραφικό αριστούργημα του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» (1971), το οποίο παραμένει μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και προκλητικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Άντονι Μπέρτζες, η ταινία εμβαθύνει σε θέματα ελεύθερης βούλησης, βίας και κρατικού ελέγχου. Με το εντυπωσιακό οπτικό στυλ, το βίαιο περιεχόμενο και το φιλοσοφικό βάθος, το Κουρδιστό Πορτοκάλι έχει αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στον κινηματογράφο και τη λαϊκή κουλτούρα.
Μιλάμε για ένα έργο όπου μόνο η ιδιοφυία του Κιούμπρικ θα μπορούσε να του δώσει αυτό το αποτέλεσμα, με τη μοναδική αισθητική. Αυτό που κάνει -σκηνοθετικά- είναι να μεταμορφώνει τον δυστοπικό κόσμο του Burgess σε έναν σουρεαλιστικό, σχεδόν οπερετικό εφιάλτη, συνδυάζοντας τη βάναυση βία με το σκοτεινό χιούμορ και μια εξαιρετικά στυλιζαρισμένη οπτική παλέτα.
Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται η αξέχαστη ερμηνεία του Malcolm McDowell ως Alex DeLarge, του σαδιστή πρωταγωνιστή. Ο Alex διέπεται από μία δυαδικότητα – τον συνδυασμό της επιλογής της βίας, διατηρώντας παρόλα αυτά έναν -ειρωνικά- εκλεπτυσμένο χαρακτήρα.
Ένα από τα βασικά θέματα της ταινίας είναι το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης. Ο Άλεξ υποβάλλεται στην τεχνική Ludovico, μια πειραματική μορφή θεραπείας αποστροφής που τον κάνει να αισθάνεται ακραία ναυτία και μόνο στη σκέψη της βίας. Ενώ αυτό τον «θεραπεύει» από την εγκληματική του συμπεριφορά, του αφαιρεί επίσης την ικανότητα να κάνει ηθικές επιλογές.
Η εικόνα όμως δεν θα ήταν εξίσου καθηλωτική χωρίς τις μουσικές επιλογές της παραγωγής. Ενισχύοντας την πολωτική προσωπικότητα του Άλεξ, η χρήση της Ενάτης Συμφωνίας του Μπετόβεν -ιδιαίτερα σε σκηνές βίας- δημιουργεί μια αντίθεση μεταξύ ομορφιάς και βιαιότητας. Το «Singin’ in the Rain» του Gene Kelly χρησιμοποιείται επίσης ως γνωστόν σε μια από τις βίαιες σκηνές της ταινίας, βάζοντας τον Άλεξ να τραγουδάει αυτό το κομμάτι καθώς ξυλοκοπεί τα θύματά του. Έτσι, αναδεικνύεται περαιτέρω η ικανότητα του Kubrick να αντιπαραθέτει το οικείο με το γκροτέσκο.
Κατά την κυκλοφορία του, το «Κουρδιστό πορτοκάλι» προκάλεσε εκτεταμένες αντιδράσεις λόγω των γραφικών απεικονίσεων βίας και του αντίκτυπού του στο κοινό. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο ίδιος ο Κιούμπρικ απέσυρε την ταινία από την κυκλοφορία για δεκαετίες μετά την εμφάνιση αναφορών για εγκλήματα που αναπαράγονταν στην ταινία. Παρόλα αυτά, η ταινία έχει έκτοτε επαναξιολογηθεί ως κινηματογραφικό αριστούργημα και παραμένει αντικείμενο ακαδημαϊκής και φιλοσοφικής συζήτησης.
