Συνοικία το όνειρο – Mary D

Η δεκαετία του ΄60 βρίσκει την Ελλάδα στο μεταίχμιο μιας αλλαγής. Σημαντικά γεγονότα σηματοδότησαν την εποχή ενώ ταυτόχρονα νέες ιδέες έκαναν την εμφάνισή τους. Πρόκειται για μια περίοδο όπου  πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις έρχονται στο προσκήνιο. Η δολοφονία του Λαμπράκη το 1963, τα Ιουλιανά το 1965 και το πραξικόπημα του 1967 συγκαταλέγονται στα πολιτικά δρώμενα τις εποχής τα οποία  προκάλεσαν αναταραχές και ανατροπές. Απ’ την άλλη υπάρχει ένα κλίμα ανάπτυξης επηρεασμένο από δυτικά πρότυπα όπως αυτό του ελεύθερου εμπορίου, της βιομηχανίας και της κατανάλωσης. Η συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στις πόλεις αυξάνει την αστυφιλία ενώ παράλληλα ευνοείται και η μετανάστευση. Πρωταρχικό ρόλο έχει η νεολαία που υιοθετεί νέες τάσεις ως προς τη μουσική κουλτούρα, τη μόδα και ταυτόχρονα αποκτά πολιτική αντίληψη και κινητοποιείται. Οι νέοι τολμούν να αμφισβητούν, να ονειρεύονται και να έχουν ελευθερία έκφρασης. Η λογική του συμβιβασμού και του κατεστημένου αναιρείται. Υπάρχει σεξουαλική απελευθέρωση και ισότητα των φύλων. Επίσης είναι μια περίοδος όπου υπάρχει άνθιση στην λογοτεχνία, στον κινηματογράφο και στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι (Αργέντη, n.d.).

Ο κινηματογράφος σημειώνει σημαντική αύξηση εγχώριας παραγωγής ταινιών και γίνεται δημοφιλής. Ακολουθεί τα πρότυπα μιας βιομηχανίας και γίνεται εμπορικό προιόν.  Τα είδη που κυριαρχούν είναι η κωμωδία, το μελόδραμα, τα μιούζικαλ και οι ταινίες ορεινής περιπέτειας λεγόμενες ως «φουστανέλλες». Επίσης το «star system» καθιστά κάποιους ηθοποιούς πρώτους στις προτιμήσεις του κοινού οι οποίοι αναπαριστούν γνώριμους και τυποποιημένους  ρόλους σε κάθε ταινία. (Μυλωνάκη, 2014) Την ίδια περίοδο ξεκινάει το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με σκοπό την παρουσίαση και την βράβευση των Ελληνικών ταινιών. Ο κύκλος θα κλείσει στην αρχή της Μεταπολίτευσης με την έλευση της τηλεόρασης και με την έναρξη του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου όπου προβάλλονται νέες αξίες (ΔΕΡΜΕΝΤΖΟΠΟΥΛΟΣ, 1999).

Εκτός όμως από τον εμπορικό κινηματογράφο υπήρξαν εκείνη την εποχή και άλλες απόπειρες που ανήκαν στο είδος την κοινωνικής δραματικής ταινίας και τοποθετούνται στο ρεύμα του Νεορεαλισμού. (ΣΚΟΠΕΤΕΑΣ, 2015) Η κρίση των πολιτικών εξελίξεων οδήγησε στον αναστοχασμό της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης του παρελθόντος. Ο κινηματογράφος ως ένας νέος τρόπος έκφρασης ήταν ο χώρος της αποκάλυψης και της δημοσιοποίησης όπου θα εισχωρούσε σε αυτά τα θέματα με ακρίβεια και διαφάνεια. Νέοι σκηνοθέτες τόλμησαν να απεικονίσουν τις τρομακτικές ασάφειες οι οποίες είχαν διαλύσει την κοινωνία που πάλευε να ξεπεράσει τον εμφύλιο πόλεμο και την καταπίεση της προηγούμενης δεκαετίας. Τέτοιου είδους ταινίες ήθελαν να μεταδώσουν τα τραύματα που υπήρχαν από τα πρόσφατα γεγονότα αλλά και τα συνεχή κύματα μετανάστευσης. Η ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη < Η συνοικία το Όνειρο> είναι μία από αυτές που θίγει θέματα κοινωνικά, αποτυπώνοντας τις αντιθέσεις που κυριαρχούσαν. Με έντονο ρεαλισμό και με μια θλιβερή ατμόσφαιρα αποτυπώνει την φτώχεια και την αθλιότητα των ανθρώπων. Τα πλάνα του, εκθέτουν και αποδοκιμάζουν την ανώτερη οικονομικά τάξη σε αντίθεση με την εργατική τάξη. Είναι μια ταινία ιδεολογική που αποτυπώνει τους καταπιεσμένους και περιθωριοποιημένους με μια διαφορετική οπτική, ενάντια στο ρεύμα της εποχής. (Karalis, 2012)

Σε μια φτωχογειτονιά της μεταπολεμικής Αθήνας είναι τα γυρίσματα του έργου τα οποία παρουσιάζουν μικροαπατεώνες, πλανόδιους πωλητές, φτωχοκόριτσα που προσπαθούν να ξεφύγουν από την φτώχεια και την ανέχεια. Όλοι θέλουν να ζήσουν ένα καλύτερο αύριο και με διάφορους τρόπους επιδιώκουν να ρισκάρουν για να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Παρόλο όμως που δεν τα καταφέρνουν δεν απογοητεύονται  και συνεχίζουν την ζωή τους με αξιοπρέπεια. Με μια γραμμική αφήγηση μας παρουσιάζονται οι καταστάσεις που ζουν οι άνθρωποι της συνοικίας. Είναι εμφανής η νεορεαλιστική επιρροή που υιοθετεί ο σκηνοθέτης καθώς απεικονίζει την καθημερινότητα όπως είναι, χωρίς να δώσει κάποιο επιπλέον στίγμα μελοδραματισμού και συναισθηματισμού. Οι εικόνες της παραγκούπολης σε συνδυασμό με την ασπρόμαυρη φωτογραφία αποδίδουν το βαρύ κλίμα της μιζέριας που επικρατούσε. Άνθρωποι που δεν είχαν ούτε τα απαραίτητα και αυτό απεικονίζεται στα σπίτια τους που ήταν αυτοσχέδιες καλύβες, στα ρούχα τους με τα μπαλώματα, τα τρύπια παπούτσια τους και στα ταλαιπωρημένα πρόσωπά τους, προσπαθούσαν να επιβιώσουν σκαρώνοντας ληστείες ενώ τα  κορίτσια επιδίωκαν να γίνουν σταρ του κινηματογράφου για να ξεφύγουν από την φτώχεια. Τολμούσαν να ονειρεύονται και αυτό τους οδηγούσε σε πράξεις που ενώ δεν ήταν του χαρακτήρα τους, ήταν η μόνη λύση για να μεταπηδήσουν σε έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Όταν όμως έφταναν στο τέλος και μπορούσαν να επιλέξουν, η ανθρωπιά τους, τους εμπόδιζε να προχωρήσουν και γύριζαν πίσω στην συνοικία τους και ήλπιζαν ότι θα αλλάξουν τα πράγματα και θα έρθουν οι καλύτερες μέρες. Μια ταινία με  συμβολισμούς όπως οι χαρταετοί στην αρχή και στο τέλος που πετούν στον ουρανό οι οποίοι προσδίδουν μια ελπίδα αισιοδοξίας και με αντιθέσεις καθώς ο σκηνοθέτης έξω από την παραγκούπολη μας δείχνει έναν άλλο κόσμο που ζεί σε βίλες και έχει καμπριολέ αυτοκίνητα.

Αδιαμφισβήτητα η ταινία του Αλεξανδράκη ήθελε να δείξει την ελληνική πραγματικότητα της εποχής που πέρασε, όχι ωραιοποιημένη αλλά όπως πραγματικά ήταν. Ο πόλεμος είχε τελειώσει αλλά οι μνήμες υπήρχαν στο μυαλό των ανθρώπων όσο και αν η νέα εποχή που ξεκινούσε, προσπαθούσε να τις αποκρύψει. Οι ταξικές διαφορές άρχισαν να εξαλείφονται και η μεσαία τάξη που ξεπηδούσε μαζί με όλες τις νεοφερμένες  συνήθειες ήταν έτοιμη να παίξει τον πρώτο ρόλο. Σ’ αυτήν άνηκε και η απόπειρα του σκηνοθέτη, ο οποίος ένιωσε την ανάγκη σαν ισότιμο μέλος της κοινωνίας να μιλήσει για το παρελθόν και να αναβιώσει τις πληγές της Ελλάδας που κάποιες ήταν ακόμα ανοιχτές.

Scroll to Top