Ο Ίων Δραγούμης (Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου 1878 – Αθήνα, 31 Ιουλίου 1920) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, πολιτικός και λογοτέχνης. Υπήρξε βασικός οργανωτής των ελληνικών κοινοτήτων στον «Μακεδονικό Αγώνα». Πρωταγωνίστησε στο γλωσσικό κίνημα του δημοτικισμού, ενώ με το συγγραφικό του έργο άσκησε σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση της ελληνικής ιδεολογίας των αρχών του εικοστού αιώνα.
Μεγάλωσε σε μια οικογένεια βαθιά εμπλεκόμενη στον αγώνα για την ελληνική ανεξαρτησία. Ο πατέρας του, Στέφανος Δραγούμης, ήταν εξέχων πολιτικός και μια από τις κορυφαίες μορφές του ελληνικού εθνικού κινήματος. Από μικρή ηλικία, ο Ίων ήταν εκτεθειμένος στα ιδανικά του πατριωτισμού και της υπηρεσίας προς την πατρίδα. Καθώς μεγάλωνε, ασχολήθηκε όλο και περισσότερο με τον πολιτικό και κοινωνικό βίο και έγινε γνωστός για τις πνευματικές του αναζητήσεις και τη συμμετοχή του σε διάφορους πολιτιστικούς και πολιτικούς κύκλους.
Διάβαζε Γκαίτε, Σίλερ, Λοκ, Μπάιρον, ενώ μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και αρχαία ελληνικά. Αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική Σχολή των Αθηνών και εντάχθηκε στη διπλωματική υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, ενώ το 1902 έγινε γραμματέας στο προξενείο της Αλεξάνδρειας. Τρία χρόνια μετά έγινε υποπρόξενος στην Αλεξανδρούπολη και γραμματέας στις πρεσβείες της Κωνσταντινούπολης, του Βουκουρεστίου, της Ρώμης και του Λονδίνου.
Εκτός από τον πολιτικό του αγώνα, ήταν συγγραφέας και μεταφραστής. Μετέφρασε πολλά λογοτεχνικά έργα στα ελληνικά, συμβάλλοντας στην εισαγωγή της ξένης λογοτεχνίας στο ελληνικό κοινό και εμπλουτίζοντας την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Έγραψε άρθρα, δοκίμια και πολιτικά κείμενα, εκφράζοντας τις απόψεις του για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής, της κοινωνίας και του πολιτισμού. Ο τρόπος γραφής του χαρακτηριζόταν από σαφήνεια, ευγλωττία και βαθιά αίσθηση πεποιθήσεων, αντανακλώντας τη δέσμευσή του στον ελληνικό σκοπό. Χρησιμοποίησε το λογοτεχνικό του ταλέντο για να υποστηρίξει τις κοινωνικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ ίδρυσε τον «Εκπαιδευτικό Όμιλο» με σκοπό τις εκπαιδευτικές και γλωσσικές αλλαγές. Τα κείμενά του ενέπνευσαν πολλούς από τους συγχρόνους του.
Παρόλο που η γραφή του Δραγούμη μπορεί να μην έτυχε τόσο μεγάλης προσοχής, όσο οι πολιτικές του δραστηριότητες, εντούτοις άφησε σημαντικό αντίκτυπο στην ελληνική λογοτεχνία και τον πνευματικό λόγο. Τα έργα του συνεχίζουν να μελετώνται και να εκτιμώνται για τη διορατικότητα, την ευγλωττία και τη σχέση τους με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία.
Συνδέθηκε ερωτικά πρώτα με τη συγγραφέα Πηνελόπη Δέλτα και αργότερα με την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη. Ο ερωτάς του και με τις δύο γυναίκες ήταν θυελλώδης, ανεκπλήρωτος και καταστροφικός.
Το 1917 εξορίστηκε στην Κορσική έως το 1919, διάστημα που έστελνε συνεχώς επιστολές στην Μ. Κοτοπούλη, εξομολογώντας το πάθος του για εκείνη. Αργότερα, κατά τη διάρκεια των Ιουλιανών του 1920, των βίαιων επεισοδίων που διοργανώθηκαν από τους Βενιζελικούς ως αντίποινα για την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στο Παρίσι, συνελήφθη και κατόπιν δολοφονήθηκε στην Αθήνα, ενώ στο σημείο εκείνο έχει ανεγερθεί σχετική αναμνηστική στήλη.
Με βάση τον κ. Τσίγκα «Λέγεται πως πέρασαν αρκετές μέρες (σχεδόν μήνας…) ώσπου οι δικοί της να επιτρέψουν να πληροφορηθεί η Μαρίκα τον θάνατο του αγαπημένου της», ενώ με βάση τον Φρέντυ Γερμανό «Η Κοτοπούλη μένει για μια στιγμή ακίνητη – ύστερα ορμάει στο πάτωμα κι αρχίζει να γδέρνει με τα νύχια της τα σανίδια. Τα νύχια της γεμίζουν αίμα – το ξύλο μπαίνει βαθιά μέσα στα νύχια της». Η ίδια αναφέρει «Ποτέ άλλοτε δεν ένιωσα τόσο βαθιά τον θάνατο μέσα μου». Τον Αύγουστο του 1920 φοράει τα μαύρα και ζει τον θρήνο της για τον Δραγούμη έως ότου να μπει στη ζωή της ο Γιώργος Χέλμης, τον οποίο παντρεύτηκε το 1924.
Όσον αφορά την Πηνελόπη Δέλτα ακόμη και 20 χρόνια μετά τη δολοφονία του Ίωνα συνέχισε να είναι ερωτευμένη μαζί του και να θρηνεί για τον θάνατό του. Στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα κατά την οποία τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, προσπάθησε να αυτοκτονήσει παίρνοντας δηλητήριο και τελικά έφυγε από τη ζωή πέντε ημέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου 1941. Ωστόσο, είχε προσπαθήσει ήδη άλλες δύο φορές στο παρελθόν, όταν πληροφορήθηκε ότι ο αγαπημένος της έχει δεσμό με την Μ. Κοτοπούλη. Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη «ΣIΩΠH».
Ευγενία (Ζένια) Σοφία
